Pałac Anny Wazówny w Brodnicy

---

Historia

Pałac Anny Wazówny w Brodnicy ma swoje początki przed rokiem 1564, kiedy został zbudowany dzięki Rafałowi Działyńskiemu, staroście z Brodnicy. Nowa rezydencja powstała na fundamencie gotyckiej budowli, która istniała od czasów Zakonu Krzyżackiego. Pożar w 1550 roku, który zniszczył zamek krzyżacki, zmusił Działyńskiego do podjęcia decyzji o budowie nowego pałacu, w którym wykorzystano elementy murów spalonej fortecy.

Jedną z najsłynniejszych postaci związanych z tym miejscem była księżniczka Anna Wazówna, znana siostra króla Zygmunta III Wazy. Księżniczka objęła zarząd brodnickim starostwem w 1605 roku i mieszkała tam aż do swojej śmierci w 1625 roku. Jej decyzja o opuszczeniu królewskiego dworu w Krakowie była spowodowana różnicami w wyznaniu – jako luteranka nie dogadywała się z katolickim bratem. W Brodnicy, gdzie wcześniej żył protestancki działacz Erazm Gliczner, odnalazła miejsce sprzyjające jej przekonaniom.

Anna Wazówna była osobą o wysokiej inteligencji oraz wszechstronnym wykształceniu. Wprowadziła w Brodnicy silny ośrodek intelektualny, w którym panowała tolerancja religijna. Przy jej dworze gościli wybitni uczeni i pisarze, a sama księżniczka była aktywną protektorką kultury oraz nauki.

Wśród jej działań warto wymienić bogatą korespondencję z intelektualistami, a szczególnie związana była z tematyką religijną oraz botaniką. Profesor Akademii KrakowskiejSzymon Syreniusz dedykował jej pierwszy polski zielnik wydany w 1613 roku, który nie mógłby powstać bez jej wsparcia finansowego.

Księżniczka z rodu szwedzkiego, wnuczka Zygmunta Starego oraz Bony, także wzięła na siebie przebudowę pałacu, dostosowując go do europejskich standardów, a jego nowa forma miała przypominać budowle ze Szwecji. Kolejna faza rozbudowy miała miejsce w latach 1678-98.

Anna Wazówna zmarła w 1625 roku w Brodnicy i spoczywała tam przez 11 lat, zanim jej ciało zostało przeniesione do Torunia. Poza nią, pałac był miejscem zamieszkania wielu znanych postaci, w tym Konstancji Habsburżanki, królowej Polski i Szwecji oraz Anny Katarzyny Konstancji Waza, córki Zygmunta III Wazy. Dawniej rezydował tam także Franciszek Bieliński, marszałek wielki koronny, którego pamięć przetrwała w nazwie warszawskiej ulicy – Marszałkowskiej.

Przypuszcza się także, że w pałacu gościł Napoleon Bonaparte, który w początkach 1807 roku spędził dwa dni w Brodnicy.

W okresie międzywojennym pałac pełnił funkcję gimnazjum handlowego oraz innych instytucji edukacyjnych. Niestety, w styczniu 1945 roku spłonął w wyniku działań radzieckich żołnierzy. Jego odbudowa miała miejsce w latach 1960-70, z przeznaczeniem na Powiatowy Dom Kultury oraz bibliotekę. Od 1986 roku, po przeniesieniu domu kultury, pełnił rolę Muzeum Regionalnego w Brodnicy. Obecnie w jego murach znajduje się Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ignacego Łyskowskiego oraz Informacja Turystyczna, a także Sala Ślubów USC.

---

Oceń: Pałac Anny Wazówny w Brodnicy

---